Tahsinağa İlçe Halk Kütüphanesi'nin ve Ürgüp'te kütüphaneciliğin tarihi çok eski tarihlere kadar uzanmaktadır. Kütüphanenin kuruluş kitabesinde Abdülmecid Han'ın İkinci Müsahipsanisi Tahsinağa tarafından 1855 yılında kurulduğu yazılıdır. Ürgüplü Tahsin Ağa sarayda kütüphanecilik hizmeti yapmaktaydı. Abdülmecit'in iznini alarak önce Temenni Tepesine kütüphane görevi görecek bir kümbet yapı yaptırmış ardından saray kütüphanesinde birden fazla nüshası olan el yazması 817 cilt eseri develere yükleyeterek, Ürgüp'e göndermiştir.
Kütüphane kurmak için görevlendirdiği Ürgüplü Hacı Derviş Ağa Ürgüp'e doğru yola çıkarak ilçenin güneyinde Temenni Tepesinde bulunan kümbet yapıya kitapları yerleştirerek kütüphane ve medrese olarak halkın hizmetine açar. Hacı Derviş Ağa Tahsin Ağa kütüphanesinde 39 yıl Hafız-ı Kutub (Kütüphaneci) ve medrese yöneticisi olarak çalışmıştır. 1894 yılından itibaren de Hacı Derviş'in oğlu Nail Derviş tarafından bu görevler devam ettirilir.
Tahsin Ağa Kütüphanesi, 1914 yılında Maarif Vekaletine bağlanmıştır.
Mustafa Güzelgöz'ün 1944 yılında kütüphaneye atanması sonrasında Temenni tepesindeki kümbet yapının gelecekte amaçlanan kapasiteyi karşılayamayacağı düşüncesiyle Güzelgöz'ün yaptığı girişimler sonrasında kütüphane 1952 yılında Ürgüp'ün merkezinde yer alan yeni yapısına taşınmıştır. Güzelgöz bununla da kalmayarak kütüphanesi bulunmayan köylere eşeklerle kütüphanecilik hizmeti götürmüş ve de dünyaca tanınan eşekli kütüphane adını duyurmuş, Türk kütüphaneciliğinde sembol olmuştur.
1965 yılında 2. Katı, 1980 yılında ise Depo, Garaj ve Tuvaletler ilave edilmiştir. 1988 yılında da Çocuk Bölümü ve Lojman ilavesi yapılmış olup 536 m2 alanda 3 Katta 7 oda 2 salon ile hizmet vermektedir.
Ürgüp Tahsinağa İlçe Halk Kütüphanesine bağlı 6 adet şube (Başdere, Mustafapaşa, Sarıhıdır, Şahinefendi, Taşkınpaşa köyleri ve Ortahisar Kasabası) kütüphaneleri ile hizmet vermektedir.
2017 yılı sonu itibarıyla şubeler dahil toplam 134.020 adet kitap mevcuttur. 2017 yılında toplam 25.500 kullanıcı kütüphanelerimizden yararlanmış olup, yaklaşık 23.000 kitap ödünç verilmiştir. Toplam 4.500 üyemiz bulunmaktadır.
Hazırlayan: Ali Osman BAĞCI, Kütüphane Müdürü, Ürgüp Tahsinağa İlçe Halk Kütüphanesi Müdürlüğü
(Ürgüp Tahsinağa İlçe Halk Kütüphanesi Müdürlüğü, Kasım 2018)