Kapadokya, bugün, İç Anadolu Bölgesinde, volkanik olaylar sonucu ortaya çıkan oluşumlarıyla çevresindeki diğer yerlerden ayrılan, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Kayseri illerini kapsayan bölgeye verilen isimdir. Nevşehir ili, bu volkanik oluşumların en yoğun görüldüğü yer olması ve Bölgenin merkezinde konumlanmış olmasıyla dikkatleri üzerine çeker. Bu nedenle, Kapadokya denilince, akla, öncelikli olarak, Nevşehir ili ve hatta bu oluşumların ve kayalara oyulmuş mekânların en iyi korunduğu yerler olan Merkez, Avanos ve Ürgüp ilçeleri arasında kalan alan ile yeraltı şehirleri gelir. Mimariye, el sanatlarına, yapılabilecek doğa sporlarına, tarıma ve Kapadokya ile ilgili olan başka ne varsa, ona yön veren bölgenin doğal yapısıdır.
Kayalara oyulmuş mekânların en bilinenleri, Göreme Açıkhava Müzesi ve vadilere yayılmış kiliseler; Zelve Ören Yeri, Uçhisar ve Ortahisar’daki kaleler; Derinkuyu, Özkonak, Tatlarin, Mazı ve Kaymaklı Yeraltı Şehirleri’dir.
Bu kaya yerleşimlere, kentsel dönüşüm proje çalışmaları sırasında açığa çıkarılan ve oldukça geniş bir alana yayıldığı düşünülen, kutsal mekânları, mezarları, gündelik yaşam alanları ile belki de antik şehir olarak adlandırılabilecek, Nevşehir’de, Kale çevresindeki eski yerleşim yeri eklenmiştir
Nevşehir Kalesi, bu kaya oyma mekânların tepesinde yer alır. Kalenin yapım tarihi hakkında kesin bilgi bulunmamaktadır. Bizans döneminde yapıldığı, Selçuklular ve Osmanlılar tarafından onarıldığı düşünülmektedir.
Nevşehir, 18. yüzyılın ilk yarısında sadrazam olan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın çabalarıyla, adeta, yeniden şehir haline gelmiştir. İbrahim Paşa zamanında yapılan Damat İbrahim Paşa Külliyesi, buranın şehirleşmesine katkıda bulunan en önemli yapıdır. Külliye, Osmanlı dönemi külliye anlayışına uygun olarak, cami (Kurşunlu Camii, 1726-1727), medrese, kervansaray, sıbyan mektebi, imaret, hamam ve çeşmelerden oluşmaktadır.
Nevşehir Merkez’de bulunan diğer önemli tarihi bina ise, 1716 yılında yapılan ve Kalenin doğu yamacındaki Kara Camii’dir. Bu cami, bugün, Merkez’de bulunan camiler içerisinde en eski olanıdır. Caminin şerefesi altındaki bezemeler dikkat çekicidir.
Nevşehir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Aralık 2018